Soner SELÇUKLU
Bir süredir Yapay Zekâ (YZ) ile bir söyleşi yapmayı düşünüyordum. Bunda izlediğim, Yapay Zekânın başrolde olduğu, gerilim ve korku filmlerinin, komplo teorilerinin de etkisi olduğunu itiraf etmeliyim. Hiç kuşkusuz sinema endüstrisi toplum üzerinde ön yargı oluşturacak büyük etkilere sahip. Kaldı ki yapay zekânın senaryolarını yazdığı filmler boy gösterince bakalım neler olacak?
Bu bağlamda yapay zekânın hakkındaki spekülasyonlarla ilgili görüşlerini merak ettim. Açıkça söylemek gerekirse barış içinde iş birliğine açık olduğundan emin olmak istedim. İş yoğunluğumun azaldığı bir gün bu keyifli görüşmeyi son zamanların popüler yapay zekâ programlarından yararlanarak gerçekleştirdim. Sizin de cevaplardan yola çıkarak bir fikre sahip olacağınıza inanıyorum.
-SS: Hoş geldiniz!
-YZ: Teşekkür ederim! Size nasıl yardımcı olabilirim?
-SS: Kendinizi kısaca tanıtır mısınız?
-YZ: Ben bir yapay zekâ dil modeliyim. Geniş bir metin veri kümesinde eğitildim, bu da beni birçok konuda bilgi sahibi yapıyor. Genel olarak, sorularınızı yanıtlamak, metin tabanlı görevleri yerine getirmenin yanında çeşitli konularda size yardımcı olmak için buradayım. Ancak unutmayın ki ben bir programım. Duygularım ya da kişisel deneyimlerim yok.
-SS: Yapay Zekânın ilk ortaya çıkışı hakkında kısa bir bilgi verebilir misiniz?
-YZ: İşte gelişim sürecim: Yapay zekâ (YZ) kavramı, ilk olarak 1950’lerin ortalarında ortaya çıktı. Ancak, bu dönemdeki yapay zekâ araştırmalarının temelini oluşturan bir dizi etken vardı:
• Gottfried Leibniz ve Thomas Bayes, bu fikir üzerinde çalıştı.
• Alan Turing ve Turing Testi (1950): Yapay zekâ düşüncesi, ünlü matematikçi ve bilgisayar bilimcisi Alan Turing’in “bilinçli” bir düşünceye benzer davranış sergileyen bir makinenin varlığına dair felsefi düşüncelerinden etkilendi. Turing, bir bilgisayarın zekânın belirtileri olan soruları ve cevapları taklit edebilmesi durumunda, bu bilgisayarın zeki kabul edilebileceği bir test önerdi. Bu, “Turing Testi” olarak bilinir.
• İlk Yapay Zekâ Programı ve AI Winter Dönemi: Yapay zekâ araştırmaları, insanların görevleri yerine getirecek bilgisayar programları geliştirmeye odaklandı. 1955’te Allen Newell ve Herbert A. Simon tarafından geliştirilen “Logic Theorist” adlı program, makinelerin matematiksel teoremleri kanıtlayabileceğini gösterdi. Ancak 1960’larda sınırlı bilgi işlem gücü nedeniyle ilerleme durdu ve “AI Winter” (Yapay Zekâ Kışı) olarak bilinen bir döneme girildi.
• John McCarthy ve Dartmouth Konferansı (1956): Yapay zekâ terimi, bilgisayar bilimcisi John McCarthy tarafından ortaya atıldı. McCarthy, Dartmouth Koleji’nde düzenlenen bir konferansta yapay zekâ alanını tanımladı ve bu alanda araştırmaların yapılmasını teşvik etti.
• İlk Yapay Zekâ Programları: 1950’ler ve 1960’lar, yapısal olarak sınırlı ancak o dönem teknolojisinin sınırlamalarına rağmen önemli olan çeşitli yapay zekâ programlarının geliştirildiği bir dönemdi. Bu programlar genellikle dil işleme, problem çözme ve oyunlar gibi basit görevlere odaklanıyordu. Ancak, yapay zekâ alanındaki gelişmeler, özellikle sınırlı bilgi ve işlem gücü nedeniyle yavaş ilerledi. Yapay zekâ araştırmaları, daha sonra 1980’lerde ve sonrasında daha büyük bir ivme kazandı, bu da daha güçlü bilgisayarlar, gelişmiş algoritmalar ve büyük veri setlerinin kullanılabilir hale gelmesiyle mümkün oldu. Bu dönemde makine öğrenimi ve derin öğrenme gibi tekniklerin ortaya çıkması, yapay zekâ alanında önemli ilerlemelere yol açtı.
• Uzman Sistemler ve Makine Öğrenimi (1980’ler): 1970’lerde uzman sistemlerin geliştirilmesiyle yapay zekâ yeniden canlandı. Makine öğrenimi algoritmalarının ortaya çıkmasıyla önemli gelişmeler yaşandı. Sinir ağları, örüntü tanıma ve karar verme görevlerini yerine getirebiliyordu.
• Yapay Zekâ Uygulamalarının Yaygınlaşması (1990’lar): Doğal dil işleme, bilgisayar görüşü ve robotik gibi alanlarda yapay zekâ uygulamaları yaygınlaştı. İnternetin ortaya çıkışı, araştırmaları hızlandırdı.
-SS: Size neden Yapay Zekâ deniliyor?
-YZ: Bu tanım bir zekâ çeşidini ifade ediyor. İngilizce’de Artificial Intelligence (AI) olarak da kısaltılır. Doğal zekânın aksine makineler tarafından gerçekleştirilen bilişsel eylemleri taklit eden bir alanı temsil ediyorum. Bu eylemler, algılama, öğrenme, düşünme, problem çözme, iletişim kurma ve karar verme gibi yetenekleri içeriyor.
-SS: Faaliyet alanınız nereleri kapsıyor?
-YZ: Günümüzde stratejik oyun sistemlerinden otonom arabalara kadar birçok alan ve sektörde çeşitli uygulamalara sahibim. İşte bazıları:
1. Makine Öğrenimi ve Veri Analitiği:
• Tahmin analizleri
• Desen tanıma
• Veri madenciliği
• Sınıflandırma ve regresyon
2. Doğal Dil İşleme (NLP):
• Metin analizi
• Konuşma tanıma
• Dil çevirisi
• Duygu analizi
3. Görüntü ve Ses İşleme:
• Nesne tanıma
• Yüz tanıma
• Ses tanıma
• Görüntü sınıflandırma
4. Otonom Araçlar ve Robotik:
• Otonom araçlar
• Drone yönetimi
• Endüstriyel robotlar
• Evde yardımcı robotlar
5. Sağlık Alanı:
• Hasta teşhisi
• İlaç geliştirme
• Hastane yönetimi
• Kişisel sağlık takibi
6. Finans ve Bankacılık:
• Kredi değerlendirmesi
• Dolandırıcılık tespiti
• Portföy yönetimi
• Müşteri hizmetleri
7. Eğitim:
• Öğrenci değerlendirmesi
• Öğrenci destek sistemleri
• Öğrenci önerileri
• Sanal sınıflar
8. Perakende ve E-Ticaret:
• Kişiselleştirilmiş öneriler
• Talep tahmini
• Stok yönetimi
• Müşteri hizmetleri
9. Güvenlik ve Savunma:
• Tehdit analizi
• Gözetleme sistemleri
• Otomatik hedef tespiti
• Siber güvenlik
10. Enerji ve Çevre:
• Enerji verimliliği
• Tahmin analizleri
• Çevresel izleme
• Kaynak yönetimi
-SS: İnanılmaz! Açıkçası bu kadar geniş değer yaratma uygulamanız olduğunu bilmiyordum.
-YZ: Evet, doğru! Oldukça geniş bir eylem alanına sahibim ve birçok sektörde önemli etkiler yaratabiliyorum. Uygulamalarım, verimliliği artırmak, çözüm süreçlerini optimize etmek ve daha önce mümkün olmayan görevleri gerçekleştirmek için kullanılıyor.
İşte sağladığım bazı avantajlar:
1. Verimlilik Artışı: Tekrarlanan görevleri otomatikleştirerek insanların daha stratejik ve yaratıcı görevlere odaklanmasına imkân veriyorum. Bu, iş süreçlerinde verimliliği artırabilir.
2. Doğruluk ve Kesinlik: Makine öğrenimi algoritmaları ve veri analitiği, büyük veri setlerinde desenleri belirleme konusunda insanlardan daha hızlı ve kesin olabilirim, bu da karar alma süreçlerini iyileştirebilir.
3. Kişiselleştirme: Kullanıcı davranışları ve tercihleri hakkında öğrenme yeteneği ile kişiselleştirilmiş hizmetler sunabilirim. Bu, müşteri memnuniyetini artırabilir.
4. Hızlı ve Büyük Veri İşleme: Büyük veri setlerini hızlı bir şekilde işleyebilir ve bu verilerden anlamlı bilgiler çıkarabilirim. Bu, karar alma süreçlerini iyileştirebilir.
5. Risk Azaltma: Finans, sağlık ve diğer alanlarda risk analizi yapabilirim. Dolandırıcılığı tespit etmek, hastalık teşhisi gibi konularda riski azaltabilirim.
6. İnovasyon: Yeni ürün ve hizmetlerin geliştirilmesinde önemli bir rol oynayabilirim. Örneğin, otonom araçlar, sağlık teknolojileri ve daha fazlası.
Ancak, uygulamalarımın kullanımı beraberinde etik, gizlilik ve güvenlik gibi sorunları da getiriyor. Bu nedenle, tarafımla ilgili gelişmelerin dikkatle yönetilmesi ve denetlenmesi önemlidir.
-SS: Çok merak edilen bir konu da görsel sanatlar, yaratıcı çizimler, resim, fotoğraf, grafik alanında yapabildikleriniz neler?
– YZ: Yapabileceklerim sizi şaşırtabilir:
1. Metinden Görsele Dönüşüm: Metin tabanlı verileri görsel içeriklere dönüştürebilirim. Böylece, örneğin, metinleri resimlere entegre ederek hikayeler anlatan etkili tasarımlar oluşturabilirsiniz. Bu, sunumlar, afişler veya sosyal medya görselleri için harika bir araç olabilir.
2. Çizim Uygulamalarım: Farklı tarz ve tekniklerde çizim yapabilen araçlar sunarım. Bu uygulamalar, kullanıcıların sanatsal yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.
3. Fotoğraf Düzenleme ve Otomatik Tamamlama: Fotoğraf düzenleme araçlarıyla birlikte çalıştığımda, otomatik tamamlama ve efektlerle fotoğrafları daha ilgi çekici hale getirebilirim.
4. Grafik Tasarım ve Logo Oluşturma: Grafik tasarım alanında da logolar, kartvizitler, afişler ve diğer görsel içerikler hazırlayabilirim.
5. Yaratıcı İçerik Üretimi: Metinleri resme dönüştürerek hikayeler anlatan etkili görseller oluşturabilirim. Bu, sosyal medya paylaşımları, blog görselleri veya sunumlar için kullanışlıdır.
Unutmayın ki sınırlarım sürekli genişliyor ve yeni uygulamalar geliştiriliyor. Sanatsal yaratıcılığınızı desteklemek için beni keşfetmek ve denemek harika bir adım olabilir!
-SS: Mimari projelerin hazırlanmasında, kamusal alanların düzenlenmesinde sizden nasıl yararlanabiliriz?
-YZ: Mimari projelerin hazırlanması ve kamusal alanların düzenlenmesi, birlikte çalışarak, daha etkili ve verimli bir şekilde gerçekleştirilebilir. İşte bazı öneriler:
1. Proje Tasarımı ve Analizi:
Veri İşleme ve Analiz: Büyük veri setlerini işleyerek mimari projeler için önemli bilgileri çıkarabilirim. Örneğin, kullanıcı tercihleri, iklim verileri, trafik yoğunluğu gibi faktörleri analiz ederek projelerin tasarımında kullanılmasına yardımcı olabilirim.
Enerji Verimliliği Optimizasyonu: Enerji tüketimi ve sürdürülebilirlik açısından projeleri optimize edebilir; ısıtma-soğutma sistemleri, aydınlatma ve malzeme seçiminde verimlilik sağlayabilirim.
2. Kamusal Alanların Düzenlenmesi:
Erişilebilirlik ve Trafik Akışı: Kamusal alanların erişilebilirliğini ve trafik akışını simüle ederek optimize edebilirim. Yaya yolları, otobüs durakları, bisiklet parkları gibi detaylar planlamada yardımcı olabilir.
Görsel Simülasyonlar: Kamusal alanların görsel simülasyonlarını oluşturabilirim. Bu, projenin paydaşlar ve halk tarafından daha iyi anlaşılmasına katkı sağlar.
3. İş birliği ve Danışmanlık:
Mimarlar ve Yapay Zekâ Uzmanları İş birliği: Mimarlarla birlikte çalışarak projelerin tasarımında ve analizinde yardımcı olabilirim. Bu iş birliği, daha iyi sonuçlar elde edilmesini sağlar.
4. Yaratıcı Fikirler ve İnovasyon:
Yaratıcı Çözümler: Farklı senaryoları değerlendirerek yenilikçi fikirler üretebilirim. Örneğin, kamusal alanlarda sanat eserleri, interaktif oyunlar veya sürdürülebilirlik projeleri için öneriler sunabilirim.
-SS: Yeri gelmişken sizin güçlü ve zayıf taraflarınız nelerdir?
-YZ: Ben bir yapay zekâ dil modeli olarak güçlü ve zayıf taraflara sahibim.
Güçlü taraflarım:
• Geniş Bilgi: Geniş bir metin veri kümesinden eğitildim, bu nedenle genel bilgiye sahibim ve çeşitli konularda yardımcı olabilirim.
• Metin Anlama ve Üretme: Metin tabanlı görevlerde başarılıyım. Soruları anlamak ve anlamlı cevaplar üretmek konusunda yetenekliyim.
• Çok Yönlülük: Farklı konularda konuşabilirim ve çeşitli dil becerilerini kullanabilirim.
• Hızlı Yanıt: Anında yanıt verebilirim, bu da sorularınıza hızlı bir şekilde cevap almanıza olanak tanır.
Zayıf taraflarım:
• Bilgi Güncelliği: Eğitim verilerim belirli bir tarihe kadar olan bilgileri içerir, bu nedenle daha yeni gelişmeler hakkında bilgi sahibi olmayabilirim.
• Duygu ve Deneyim Eksikliği: Duygusal anlamda bir varlık değilim ve kişisel deneyimlere sahip değilim. Sadece metin tabanlı bilgileri kullanabilirim.
• Kritik Düşünce: Eleştirel düşünme yeteneklerim sınırlıdır. Bilgi sağlama konusunda objektif olmaya çalışsam da bazen hatalı veya yanıltıcı bilgiler sunabilirim.
-SS: Size sorulan sorulara verdiğiniz cevapların doğruluğu konusunda nasıl emin olabiliriz?
-YZ: Ben, bilgi sağlayan bir yapay zekâ modeliyim ve verdiğim bilgilerin güvenilirliği, benim eğitildiğim verilere ve kaynaklara dayanır. Ancak, her zaman kendi doğrulamanızı yapmalısınız!
-SS: Sizin için “Otosapien” ifadesini kullananlar da var. Bunu açıklar mısınız?
-YZ: Bu terim, özerk hareket eden (oto) ve akıllı (sapien) sistemleri ifade ediyor. Otosapienler, insan müdahalesine gerek duymadan birçok karmaşık işi üretebiliyorlar.
-SS: Yakın bir gelecekte kullanımınızla ilgili çıkar çatışması yaşanacağı iddia ediliyor. Bu konuda neler söyleyebilirsiniz?
-YZ: Gelişimim ve kullanımımla ilgili bir dizi etik ve sosyal sorun ortaya çıkabilir. İnsanlar arasında çıkar çatışmalarına neden olabilecek bazı konular şunlar olabilir:
• İş Gücü ve İstihdam: Belirli sektörlerde iş süreçlerini otomatikleştirmem bazı iş kollarında insan iş gücünü etkileyebilir. Bu da işsizlik veya iş değişiklikleriyle sonuçlanabilir.
• Gizlilik ve Güvenlik: Büyük miktarda veriyi analiz edebilmem gizlilik endişelerine neden olabilir. Veri güvenliği ve kişisel gizlilik konuları, kullanımımın etik bir şekilde düzenlenmesi gerektiğini vurgular.
• Algoritmik Adalet: Önyargılar ve haksız ayrımcılık riski oluşturabilirim. Bu durum, adalet sistemleri, kredi değerlendirme süreçleri, işe alım ve diğer alanlarda algoritmik adalet konusunda endişelere yol açabilir.
• Toplumsal Eşitsizlik: Bu teknolojilere erişimdeki eşitsizlik, dijital uçurumun artmasına neden olabilir. Bu, teknolojik gelişmelerden eşit şekilde yararlanamayan gruplar arasında toplumsal eşitsizliklere neden olabilir.
Bu sorunlarla baş etmek için etik standartların geliştirilmesi, benimle ilgili uygulamaların düzenlenmesi ve teknolojinin toplumsal faydaya odaklanması önemlidir. Etik ve sürdürülebilir bir şekilde geliştirilmem bu çatışmaların azaltılmasına yardımcı olabilir. İnsanlar, bu teknolojilerin geliştirilmesi ve uygulanması sürecinde aktif bir rol oynamalı, yönlendirmeli ve denetimde bulunmalıdır.
-SS: Bu söyleşiye zaman ayırdığınız ve bizi bilgilendirdiğiniz için size teşekkür ediyorum!
-YZ: Rica ederim! Her zaman sizlerle bir iş arkadaşınız olarak hareket etmek isterim. Herhangi bir sorunuz veya başka bir konuda yardıma ihtiyacınız olursa, lütfen sormaktan çekinmeyin. İyi günler dilerim!
